Báo cáo ban đầu Cái chết của Muhammad al-Durrah

Hiện trường ngày nổ súng

Vào ngày Rosh Hashanah (năm mới theo lịch Do Thái) khi lực lượng Israel nổ súng, tiền đồn hai tầng của lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) tại giao lộ Netzarim được các binh sĩ Israel từ Trung đội Công binh Lữ đoàn Givati và Tiểu đoàn Herev canh giữ.[34][35]. Theo lời của Enderlin, tất cả các binh sĩ đều là người Druze.[32][36]

Tiền đồn hai tầng của IDF nằm ở phía tây bắc của giao lộ. Hai toà nhà sáu tầng của Palestine (còn được gọi là "Tháp đôi") nằm ngay phía sau của tiền đồn.[37][38] Đối diện đường chéo từ IDF, tiền đồn của lực lượng An ninh Quốc gia Palestine nằm ở phía nam giao lộ, được chỉ huy bởi thành viên Hội đồng Quốc gia Palestine Brigadier-General Osama al-Ali.[32] Bức tường bê tông nơi Jamal và Muhammad cúi người nằm ở phía trước tiền đồn này, cách điểm cực bắc của tiền đồn Israel không quá 120 m.[39]

Ngoài đài truyền hình France 2, giao lộ Netzarim còn xuất hiện thêm đoàn ê-kíp của Associated Press và Reuters đến quay phim.[32] Họ ghi lại được vài khoảnh khắc của cha con al-Durrah và Abu Rahma.[40] Abu Rahma là phóng viên duy nhất ghi lại cảnh hai cha con al-Durrah bị bắn.[9]

Hai cha con al-Durrah tiến đến giao lộ, vụ nổ súng bắt đầu

Jamal và Muhammad đi taxi và tiến đến giao lộ Netzarim vào giữa trưa sau khi vừa quay về từ buổi bán đấu giá xe hơi.[41] Tại giao lộ xảy ra một cuộc biểu tình, khi đó những người biểu tình ném đá vào tiền đồn Israel, và IDF đáp trả bằng hơi cay. Abu Rahma đang ghi hình cuộc biểu tình và phỏng vấn những người xung quanh, trong đó có Abdel Hakim Awad, lãnh đạo phong trào thanh niên Fatah ở dải Gaza.[32] Cảnh sát chặn đường xe taxi của Jamal và Mohammed do có biểu tình, nên hai cha con bước xuống xe và đi bộ băng qua giao lộ. Ngay tại thời điểm đó, theo lời của Jamal, vụ nổ súng bắt đầu.[41] Enderlin kể rằng phe Palestine đã nổ những phát súng đầu tiên và các binh sĩ Israel bắn đáp trả trở lại.[42]

Jamal, Muhammad, người quay phim của Associated Press và Shams Oudeh, người quay phim của Reuters, tránh đạn đằng sau bức tường bê tông ở phía đông nam của giao lộ, đối diện chéo với tiền đồn Israel.[26][43] Jamal, Muhammad và Shams Oudeh cúi mình đằng sau một trụ cống bê tông cao 0,91 m đang đặt cạnh bức tường. Bên trên trụ có một tấm đá dày che chắn cho hai cha con.[37] Abu Rahma trốn đằng sau một chiếc xe buýt mini màu trắng bên kia đường, cách bức tường 15 m.[32][44] Đoàn phim của Associated Press và Reuters ghi lại một vài khoảnh khắc của tiền đồn Israel phía trên Jamal và Muhammad rồi rời đi.[43] Jamal và Muhammad không rời đi mà ở lại phía sau trụ bê tông trong suốt 45 phút. Enderlin cho rằng họ bị cứng đờ trong sợ hãi.[32]

Báo cáo từ France 2

Trong một bản khai có tuyên thệ ba ngày sau vụ nổ súng xảy ra, Abu Rahma viết rằng vụ nổ súng kéo dài trong suốt 45 phút và Rahma đã ghi hình lại 27 phút.[lower-alpha 2] (Thời gian vụ nổ súng được ghi lại trở thành chủ đề gây tranh cãi năm 2007 khi France 2 khai báo với phiên toà rằng chỉ quay lại được 18 phút.) Rahma bắt đầu ghi hình hai cha con Jamal và Muhammad khi ông nghe tiếng Muhammad khóc và thấy cậu bé bị bắn vào chân phải.[26] Ông nói rằng đã quay lại cảnh hai cha con trong suốt sáu phút,[45] sau đó gửi đoạn phim đó cho Enderlin ở Jerusalem thông qua vệ tinh.[46] Enderlin cắt ghép đoạn phim xuống còn 59 giây và thuyết minh:

“	1500 giờ. Xung đột vừa nổ ra tại khu định cư Netzarim ở dải Gaza. Người Palestine đã bắn, người Israel đang đáp trả. Nhân viên cấp cứu, phóng viên, người đi đường bị dính vào vụ nổ súng. Tại đây, Jamal và con trai Mohammed của ông đã nằm trong tầm ngắm của các binh sĩ Israel. Mohammed mới mười hai tuổi, còn người cha đang cố bảo vệ cậu bé. Thêm một tiếng nổ súng. Mohammed đã chết, và người cha bị bắn trọng thương.[42]	”
— Charles Enderlin

Đoạn phim cho thấy Jamal và Muhammad đang cúi người xuống đằng sau trụ bê tông, đứa con đang la hét và người cha đang bảo vệ cậu bé. Jamal dường như la hét điều gì đó về phía người quay phim, rồi vẫy tay và la hét về phía tiền đồn Israel. Tiếng nổ súng vang lên và máy quay bị mất nét. Khi tiếng súng lắng xuống, Jamal bị thương và ngồi thẳng dậy, còn Muhammad nằm trên đùi của người cha.[2] Enderlin cắt xén vài giây cuối cùng của đoạn phim ghi lại cảnh Muhammad đưa tay ra khỏi mặt. Đoạn bị cắt này đã trở thành nguồn cơn cho các tranh cãi về đoạn phim.[37]

Đoạn phim gốc lúc này đột ngột dừng lại rồi bắt đầu trở lại, ghi hình nhiều người được đưa lên xe cứu thương.[47] Tại thời điểm này trong bản báo cáo, Enderlin nói rằng: "Một cảnh sát Palestine và tài xế xe cứu thương cũng đã hi sinh trong trận chiến này".[42] Bassam al-Bilbeisi, tài xế xe cứu thương trên đường tới hiện trường, đã ghi nhận đã bị bắn chết, để lại goá phụ và mười một đứa con.[48] Abu Rahma kể rằng Muhammad đã nằm và chảy máu trong ít nhất 17 phút trước khi cả hai cha con được chở lên xe cứu thương.[49] Ông nói ông không dám quay lại cảnh này vì máy quay của ông chỉ còn một cục pin.[50] Abu Rahma ở lại giao lộ khoảng 30–40 phút cho đến khi mọi thứ an toàn để rời đi,[26] rồi lái xe về trường quay ở thành phố Gaza để gửi đoạn phim cho Enderlin.[51] Đoạn phim 59 giây được chiếu trên bản tin tối của đài truyền hình France 2 lúc 8:00 tối giờ địa phương (GMT+2). France 2 sau đó phát tán đoạn phim gốc khắp nơi trên thế giới miễn phí.[52]

Thương tích và lễ tang

Jamal và Muhammad được đưa bằng xe cứu thương đến bệnh viện Al-Shifa ở thành phố Gaza.[26] Abu Rahma gọi điện cho bệnh viện và được báo rằng có ba thi thể đã được đưa đến, bao gồm một người lái xe jeep, một tài xe xe cứu thương, và một cậu bé – lúc đầu bị gọi nhầm tên là Rami al-Durrah.[53]

Theo nhà bệnh lý học Abed El-Razeq El Masry, người đã khám nghiệm Muhammad, cậu bé đã bị bắn chí mạng vào vùng bụng. Năm 2002, ông đưa hình ảnh thi thể của Muhammad bên cạnh một bảng tên cho một phóng viên Đức Esther Schapira.[54] Schapira cũng nhận được một đoạn phim từ một phóng viên Palestine, dường như ghi lại cảnh Muhammad được đưa vào bệnh viện trên một cái cáng.[55][56] Trong một lễ tang công khai ở trại tị nạn Bureij, Muhammad được quấn trong lá cờ Palestine và đem đi chôn cất trước hoàng hôn vào ngày cậu bế mất, theo tục lệ truyền thống của Hồi giáo.[57][58]

Jamal ban đầu được chuyển đến bệnh viện Al-Shifa ở Gaza. Một bác sĩ phẫu thuật cho Jamal, Ahmed Ghadeel, nói rằng Jamal bị bắn ở nhiều chỗ trên cơ thể, cụ thể là ở khuỷu tay phải, bắp đùi phải và phần dưới của cả hai chân; động mạch đùi của Jamal cũng bị đứt.[59][60] Talal Abu Rahma quay phim lại buổi phỏng vấn Jamal và bác sĩ một ngày sau vụ nổ súng, khi đó Ghadeel cho Rahma xem hình chụp X quang khuỷu tay phải và xương chậu phải của Jamal.[lower-alpha 3] Moshe Tamam, thầu khoán người Israel của Jamal, đề nghị đưa ông đến bệnh viện ở Tel Aviv, nhưng chính quyền Palestine từ chối.[21][61] Thay vào đó, Jamal được chở đến trung tâm Y tế King Hussein ở Anman, Jordan, nơi ông được Vua Abdullah đến thăm.[27]:56[62][63] Jamal được báo cáo đã kể cho Tamam rằng ông đã bị bắn chín phát, có năm viên đạn đã được lấy ra ở Gaza và bốn viên ở Anman.[64]

Lời kể của Abu Rahma

Enderlin cáo buộc IDF đã bắn chết Muhammad dựa trên lời kể của người quay phim Talal Abu Rahma.[3] Abu Rahma luôn có thái độ minh bạch trong các buổi phỏng vấn khi cho rằng chính người Israel đã nổ súng. Ví dụ, ông đã kể với báo The Guardian: "Họ đang dọn dẹp hiện trường. Dĩ nhiên là họ đã thấy người cha. Họ đang ngắm vào đứa con, và điều đó đã làm tôi ngạc nhiên, vâng, vì họ đã bắn cậu bé không phải một lần mà là nhiều lần".[20] Ông nói rằng có phát súng nổ ra từ tiền đồn của lực lượng an ninh Quốc gia Palestine, nhưng họ đã không bắn khi Muhammad bị trúng đạn. Ông cho rằng bên Israel nhắm thẳng vào tiền đồn Palestine.[26] Ông kể với Đài Phát thanh Công cộng quốc gia (NPR):[44]

“	Tôi thấy cậu bé bị thương ở chân, và người cha đang kêu cứu. Rồi tôi thấy ông ấy bị thương ở tay, người cha ấy. Người cha đang cầu xin xe cứu thương giúp đỡ, vì ông thấy có xe cứu thương ở đó. Tôi không thấy chiếc xe cứu thương nào cả… Tôi ở đó không xa lắm, chắc là đối mặt họ [Jamal và Muhammad] khoảng 15 mét, 17 mét. Nhưng người cha không thể gọi được xe cứu thương chỉ bằng cách vẫy tay. Ông ấy nhìn tôi và nói: "Cứu tôi với". Tôi đáp lại: "Tôi không thể, tôi không cứu anh được." Tiếng súng khi đó thật inh ỏi… Lúc đó giống như mưa đạn vậy, đến tận hơn 45 phút. Rồi… tôi nghe thấy tiếng gì đó, "Bùm!" Một đống bụi bay tứ tung. Tôi nhìn xuống cậu bé, tôi quay lại cậu bé đang nằm trong lòng của người cha, và người cha thì rất là, bị thương rất nặng, và ông ấy đang rất chóng mặt. Tôi nói: "Chúa ơi, cậu bé bị giết rồi, cậu bé bị giết rồi." Tôi la hét, tôi đang mất trí. Lúc tôi đang quay phim thì cậu ấy bị giết rồi… Tôi rất sợ, tôi rất buồn, tôi đã khóc, và tôi nhớ đến những đứa con của tôi… Đó là thứ tồi tệ nhất mà tôi từng chứng kiến trong sự nghiệp phóng viên của tôi.	”
— Talal Abu Rahma

Abu Rahma đã khẳng định trong một bản khai có tuyên thệ rằng "đứa bé đã cố tình bị bắn chết một cách tàn nhẫn và người cha bị bắn trọng thương bởi quân đội Israel".[lower-alpha 4] Bản khai được giao cho Trung tâm Nhân quyền Palestine ở Gaza và được Abu Rahma ký tên dưới sự hiện diện của luật sư nhân quyền Raji Sourani.[26]

Phản hồi ban đầu của Israel

Isaac Herzog khi đó là Bộ trường Nội các Israel

Quan điểm của IDF thay đổi theo thời gian, chấp nhận trách nhiệm vào năm 2000 rồi rút lại trách nhiệm vào năm 2005.[8] Phản ứng ban đầu của IDF khi được Enderlin liên lạc trước buổi phát sóng là cho rằng "người Palestine đã lợi dụng phụ nữ và trẻ em". Enderlin đã không phát sóng phản hồi này.[65]

Ngày 3 tháng 10 năm 2000, thiếu tướng Giora Eiland, giám đốc phụ trách điều hành IDF, nói rằng một cuộc điều tra nội bộ đã chỉ ra rằng những phát súng nhắm vào hai cha con là do quân đội Israel.[7] Những người lính, khi đó đang bị bắn, đã bắn qua các khe hở nhỏ trong bức tường của tiền đồn. Tướng lĩnh Yom-Tov Samia, khi đó là người đứng đầu Bộ chỉ huy phía Nam, cho biết họ có thể đã không có tầm nhìn tốt và đã bắn vào hướng mà họ cho là nơi phe Palestine đang bắn đến.[37] Eiland đưa ra lời xin lỗi: "Đây là một tai nạn nghiêm trọng, một sự kiện mà chúng tôi rất lấy làm tiếc".[7]

Theo lời của Bộ trưởng Nội các Israel Isaac Herzog, phe Israel đã cố gắng trong nhiều giờ để đàm phán với các chỉ huy Palestine, và cho rằng lực lượng an ninh Palestine có thể đã ngăn cản vụ nổ súng.[66]